21 kamieni na kiercholu pod Płockiem. Przyjechali z USA i Szkocji

Zdjęcie: Cmentarz w Gąbinie | foto Gombin Jewish Historical and Genealogical Society

Kolejną wyprawę do Polski zorganizowało Gombin Jewish Historical and Genealogical Society. Potomkowie przedwojennej, żydowskiej społeczności Gąbina odwiedzili różne miejsca pamięci, w tym także to miasto.

Gąbin. Spotkania z lokalną społecznością

Goście na gąbińskiej starówce spotkali się m.in. z mieszkańcami Gąbina i młodzieżą z Zespołu Szkół im. Stanisława Staszica. Burmistrza reprezentował inspektor ds. organizacji pozarządowych i współpracy międzynarodowej Wojciech Olszewski.

Podczas kilkudniowej wizyty potomkowie dawnych mieszkańców Gąbina uczestniczyli m.in. w spacerze historycznym śladami swoich przodków przy zabytkowych pomnikach i ulicach zamieszkałych dawniej przez społeczność żydowską.

- Przewodnikami byli Anita Brush, Wojciech Wasilewski i Karen Wasilewska. Wsparcia merytorycznego udzielili im również członkowie Fundacji Nobiscum z Płocka, Piotr i Gabriela Dąbrowscy. Warto wspomnieć, iż dzięki staraniom fundacji, udało się ustalić miejsce zamieszkania kilku rodzin: Bolów, Chajów, Perczaków, Stupajów, Mańczyków, Pindków, Tatarków, Wyspów, Grynbaumów, Ryzmanów i Ettingerów - wylicza Miasto i Gmina Gąbin.

Pamięć trwa. Macewa, kadisz i kamienie

Grupa odwiedziła także cmentarz żydowski, obejrzała odrestaurowaną macewę rabina Szapiro, zmarłego w latach 30. XIX wieku.

- Podczas niszczenia cmentarza przez Niemców, tablica okazała się za ciężka do transportu. Niemcy zostawili więc przewróconą macewę, tam gdzie stała. Dzięki staraniom Wojtka Wasilewskiego obiekt został ponownie osadzony w ziemi, wyczyszczony i gruntownie zabezpieczony - dodaje Miasto i Gmina Gąbin.

Na cmentarz (zwany kiercholem) przybyli także mieszkańcy Gąbina. Kierchol to potoczne, polskie określenie cmentarza żydowskiego, pochodzące od niemieckiego słowa Kirchhof (dziedziniec lub cmentarz kościelny). Słowo zostało spolszczone i stało się popularnym określeniem na cmentarze żydowskie.

Zapalono znicz przy lapidarium, był także adres od burmistrza Krzysztofa Jadczaka. Społeczność żydowska zostawiła 21 kamieni – symbolizujących ponad 2100 Żydów z Gąbina, zamordowanych przez Niemców w obozie koncentracyjnym w Chełmie nad Nerem. Odmówiono także kadisz – żydowską modlitwę za zmarłych.

To już kolejna wizyta potomków gąbińskich Żydów. Pierwsze spotkanie miało miejsce pod koniec lat 90. XX wieku. W czerwcu 2021 r. odsłonięto tablicę pamiątkową w parku na starówce Gąbina z udziałem potomków żydowskiej gminy, łączących się online z Nowego Jorku, Los Angeles, Londynu, Izraela i Urugwaju.