6 czy 10 milionów strat?

maciejsynak.blogspot.com 9 godzin temu

przedruk

Waldemar Grabowski

Straty osobowe II Rzeczypospolitej w latach II wojny światowej

Czy można ustalić dokładną liczbę?

Zagadnienie strat osobowych (bezwzględnych) II Rzeczypospolitej było przedmiotem dociekań różnych instytucji już w czasie II wojny światowej. Informacje na ten temat podało Ministerstwo Prac Kongresowych Rządu RP w Londynie we wrześniu 1944 r. Stwierdzono wówczas, iż II RP straciła 4 114 000 swoich obywateli, w tym 2 481 000 Żydów.

Od września 1944 r . do końca wojny, przynajmniej w Europie – maj 1945 r . – było jeszcze kilka miesięcy . Po zakończeniu wojny to władze „ludowej” Polski miały zdecydowanie większe możliwości badania tego zagadnienia, niż prawowity rząd RP znajdujący się w Londynie . Próby oszacowania strat osobowych były podejmowane kilkakrotnie, zarów no przez instytucje państwowe, jak i historyków . Instytucje państwowe to Biuro Odszkodowań Wojennych funkcjonujące przy Prezydium Rady Ministrów oraz Ministerstwo Finansów

Za najbardziej prawdopodobną liczbę strat osobowych II Rzeczypospolitej należy, w chwili obecnej, przyjąć liczbę ok . 5 900 000 . Choć musimy cały czas mieć na uwadze, iż są to wszystko dane szacunkowe

Poważnym utrudnieniem w procesie dochodzenia do ustalenia faktycznej wielkości strat osobowych są kategorie strat, jakie zostały wprowadzone przez autorów dotychczasowych szacunków . Każdy z nich stosował trochę inne kryteria . W związku z tym przeprowadzenie w tej chwili choćby bardzo dokładnych badań jednej grupy ofiar – nie wpływa w sposób zasadniczy na zmianę szacunków całości strat .

W okresie Polski „ludowej” praktycznie nie uwzględniano w wyliczeniach strat państwa polskiego poniesionych pod okupacją sowiecką, szerzej na wschodzie.

W małym stopniu uwzględniano także straty wśród obywateli II Rzeczypospolitej innych narodowości niż polska i żydowska .

Dopiero po 1989 r . dokonano takich szacunków . W sprawie strat bezwzględnych na wschodzie wśród Polaków dość powszechnie przyjmuje się liczbę ok . 500 000 . Natomiast straty wśród mniejszości narodowych (poza Żydami) w całej II RP określa się na ok . 1 mln osób. Straty polskich Żydów powszechnie określono jako ok . 3 mln7 (ok . 2 900 0008) .

Skalę problemów w ustaleniu precyzyjnej liczby obywateli polskich, którzy utracili życie, dość wymownie obrazują prace nad ustaleniem strat Wojska Polskiego. W zależności od źródła możemy podać rozpiętość tych strat od 123 178 do 147 256, przy czym w tym ostatnim wypadku należałoby dodać straty Armii Krajowej (ZWZ-AK) poza Powstaniem Warszawskim . Dodajmy, w latach dziewięćdziesiątych XX wieku opublikowano dane imienne dotyczące 119 720 żołnierzy . Jest to najbardziej rozpoznana grupa strat osobowych – od 81,30 do 97,19% w zależności od przyjętej wielkość strat.

16 Taka wielkość była podawana w oficjalnych opracowaniach . Dopiero w Roczniku statystycz nym 1963 (s . 1) podano, iż według nowych obliczeń powierzchnia Polski wynosi 312 520 km2

Przyjmując dane z powyższej tabeli można stwierdzić, iż w wyniku II woj ny światowej państwo polskie utraciło 11 409 000 mieszkańców . Jest to jednak wyliczenie niezbyt precyzyjne .

Należy uwzględnić, iż spis powszechny odbył się w 1931 r . i wówczas państwo polskie liczyło 32 157 000 obywateli . Liczba ludności w 1939 r . opiera się na danych szacunkowych . Natomiast bardzo interesujące dane dotyczące spisu z 14 II 1946 r . podaje GUS .

Okazuje się, iż różnica liczby mieszkańców (jej zmniejszenie) na „ziemiach dawnych” II RP jakie weszły w skład Polski „ludowej” wynosiła 2 994 400 . Natomiast na „ziemiach odzyskanych” ta różnica wynosiła 3 399 5000 – ale musimy pamiętać, iż na tych ziemiach przed wojną nie mieszkali obywatele II RP .

Czyli w 1946 roku wchłonęliśmy 3,4 miliona Niemców?

Nie możemy więc powiedzieć, iż państwo polskie w wyniku II wojny światowej straciło 6 393 900 mieszkańców . W dodatku GUS w swoich wyliczeniach posługiwał się danymi spisu z 1931 r ., a nie szacunkami dotyczącymi 1939 r .!

Należy też podkreślić, iż luty 1946 r . nie był datą graniczną powrotu oby wateli polskich „nad Wisłę” .

Do końca 1948 r . tylko z ZSRS zostało przesiedlonych 658 140 obywateli II RP, w tym było 94,46% Polaków .

Według innych danych – w latach 1946–1949 „ze wschodu” miano przesiedlić 689 000 osób .

Natomiast według GUS w latach 1944–1949 do Polski zostało przesiedlonych z ZSRS – 1 529 498 osób .

W latach 1939–1941 na Kresach Wschodnich II RP, okupowanych przez ZSRS, mieszkało, według szacunków, 13 199 000 osób . W tym ok . 40% było Polakami, czyli ok . 5 280 000 . Wyjmując z tych obliczeń Białostocczyznę, która liczyła w 1933 r . 1 041 100 mieszkańców otrzymujemy ok . 12 160 000; z tego 40% (Polacy) – 4 864 000 .

Mając na uwadze podane powyżej liczby przesiedlonych z ZSRS do Polski w latach 1944–1949 „brakuje” ok . 3 mln Polaków . Część z nich prawdopodobnie pozostała w miejscach swojego zamieszkania i stała się obywatelami ZSRS, ale część zginęła m .in . w łagrach, więzieniach, w wyniku działań wojennych lub jako żołnierze sowieccy .

Jak widzimy ponad 7 mln osób spośród mniejszości narodowych zamieszkiwało Kresy Wschodnie, gdzie pod okupacją sowiecką ok . 8,4% stanowiła ludność żydowska, 34,4% mniejszość ukraińska, 8,5% mniejszość białoruska, 1% mniej- szość rosyjska, 0,7% mniejszość niemiecka, 0,6% mniejszość litewska oraz 0,3% mniejszość czeska .

Jak wspomniano straty mniejszości narodowych w całej II RP (poza Żydami) szacowane są na 1 mln osób .

Poważnym problemem ludnościowym były Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie . Jeszcze w lipcu 1947 r . na terenie Wielkiej Brytanii przebywało 142 000 żołnierzy, a ok . 30 000 służyło w oddziałach wartowniczych w Niemczech . W latach 1946–1948 do Polski wróciło 74 459 żołnierzy PSZ . Według danych GUS – w latach 1944–1949 do Polski wróciło 2 282 042 obywateli z innych państw niż ZSRS, w tym 665 983 osób w latach 1946–1949 . I to należałoby uwzględnić, dodając do wyników spisu z lutego 1946 r . o ile rozpatrujemy możliwość ustalenia w miarę precyzyjnych danych doty czących strat osobowych państwa polskiego w wyniku II wojny światowej, to należy podkreślić konieczność prowadzenia przez cały czas badań poświęconych poszczególnym miejscowościom (miastom, miasteczkom itp .) .

Takie badania były prowadzone w przeszłości . Dla przykładu podajmy, iż liczba mieszkańców Poznania według danych GUS z lat 1939 i 1946 zmniejszyła się o 3299 osób . Natomiast faktycznie aż 14 413 mieszkańców tego miasta utraciło życie . W Warszawie według danych z 1939 i 1946 r . „ubyło” 702 050 mieszkańców . Natomiast według dotychczasowych badań straciło życie 685 000 mieszkańców stolicy.

Czyli przez 80 lat po wojnie przez cały czas nie wyliczono dokładnie liczby ofiar.

Powyższy tekst też jest tak napisany, jakby był nieskończony, a zapisy są nieprecyzyjne.

Podane fakty nie są sformułowane jednoznacznie.

Natomiast na „ziemiach odzyskanych” ta różnica wynosiła 3 399 5000 – ale musimy pamiętać, iż na tych ziemiach przed wojną nie mieszkali obywatele II RP .

A nie można napisać - "Na „ziemiach odzyskanych” przybyło nam 3 399 5000 Niemców, z których część (jak duża?) wyjechała do Niemiec, w latach 1948 - 1980"

Dlaczego tego nie można napisać wprost, czy to jakaś tajemnica, ja się muszę domyślać, o co chodziło panu naukowcowi??? Bo teraz wcale nie jestem pewien, czy to o to chodziło, o tych 3,4 mln Niemców.