Klastry energii – komu i po co są potrzebne?

Pomagają zarządzać krajowymi sieciami przesyłowymi, obniżać rachunki odbiorcom i przyciągać inwestorów do gmin. Nic dziwnego, iż w Polsce mamy już ponad 100 klastrów energii. Do pełnego wykorzystania ich możliwości potrzebne jest jednak spełnienie jeszcze kilku warunków.

Klastry energii zaczęły powstawać jeszcze w 2016 r., to wtedy zostały zdefiniowane w nowelizacji ustawy o OZE. Ich rejestr prowadzony przez Urząd Regulacji Energetyki zaczął funkcjonować natomiast od początku 2024 r.

POMYSŁ NA LOKALNĄ ENERGETYKĘ

Rolą klastra energii jest scalanie ze sobą samorządów, przedsiębiorstw i systemu energetycznego. To wzorcowy model energetyki rozproszonej, w którym udaje się osiągnąć pełną autokonsumpcję lokalnie wytworzonej energii.

– Klaster potrzebuje skutecznego koordynatora, który jest w stanie odpowiednio zbilansować źródła zielonej energii oraz zapotrzebowanie występujące w danym momencie. Dobrze jeżeli system będzie na tyle skuteczny, żeby nie potrzebował magazynów. Takie bilansowanie odbywa się przede wszystkim na poziomie przedsiębiorstw, to między nimi należy rozdysponować nadmiar energii – tłumaczy Tomasz Drzał, Dyrektor Zarządzający Krajowej Izby Klastrów Energii.

CO TO JEST KLASTER ENERGII?

CYWILNOPRAWNE POROZUMIENIE, W SKŁAD KTÓREGO MOGĄ WCHODZIĆ OSOBY FIZYCZNE, OSOBY PRAWNE, JEDNOSTKI NAUKOWE, INSTYTUTY BADAWCZE LUB JST, DOTYCZĄCE WYTWARZANIA I RÓWNOWAŻENIA ZAPOTRZEBOWANIA, DYSTRYBUCJI LUB OBROTU ENERGIĄ Z OZE LUB Z INNYCH ŹRÓDEŁ LUB PALIW, W RAMACH SIECI DYSTRYBUCYJNEJ O NAPIĘCIU ZNAMIONOWYM NIŻSZYM NIŻ 110 KV, NA OBSZARZE DZIAŁANIA TEGO KLASTRA NIEPRZEKRACZAJĄCYM GRANIC JEDNEGO POWIATU LUB 5 GMIN. (ART. 2 PKT 15A USTAWY O OZE)

Dla każdego klastra ustalana jest strategia rozwoju. Przygotowuje się ją w perspektywie krótko i długoterminowej, biorąc pod uwagę specyfikę danego regionu. Przykładowo – są miejsca gdzie warto będzie zbudować elektrownię szczytowo-pompową ze względu na ukształtowanie tamtejszych zbiorników wodnych, podczas gdy na Wybrzeżu Bałtyku skutecznie mogłyby pracować turbiny wiatrowe.

Powołanie klastra nie może odbyć się bez uczestnictwa jednostek samorządu terytorialnego, którym taka formuła współpracy przynosi konkretne korzyści. Bo klastry zachęcają do podejmowania decyzji o inwestowaniu w OZE w danym regionie, przyczyniając się m.in. do zwiększenia wpływów z podatków. Poza tym, iż oferują zieloną energię przedsiębiorcom, pozwalają również obniżyć koszty funkcjonowania lokalnej gospodarki komunalnej. Przykładem mogą być tutaj działające przy zakładach komunalnych (np. oczyszczalniach ścieków) biogazownie, które wytwarzają wykorzystywaną do własnych celów energię elektryczną i cieplną.

KLASTER JAK IMPULS

Jak klastry mogą napędzać miasta i gminy? Przyjrzyjmy się zarejestrowanemu w grudniu 2022 r. Klastrowi Energii Smart EPC w Gliwicach. W tamtym czasie na terenie miasta istniało kilka mikroinstalacji fotowoltaicznych, których łączna moc wynosiła ok. 300 kWp. Powstanie nowego podmiotu otworzyło samorządowi drogę do finansowania dalszych działań.

I tak w 2023 r. koordynator pozyskał środki z programu B222 z KPO na opracowanie Koncepcji Rozwoju Klastra. W tym roku planowane jest podpisanie aneksu do umowy dotacyjnej, na mocy którego klaster otrzyma środki na prace projektowe, czyli przygotowanie inwestycji w OZE.

– Wraz z powstaniem klastra energii, transformacja energetyczna w Gliwicach wyraźnie przyspieszyła. Aktualnie w przygotowaniu i w trakcie realizacji jest szereg inwestycji wykorzystujących energię z odpadów, ścieków, słońca, wody i wiatru. Miasto planuje także inwestycje w PV oraz pompy ciepła na miejskich basenach, na stadionie Piasta Gliwice, w 17 szkołach i w wielu innych obiektach użyteczności publicznej – informuje Tadeusz Baj, koordynator klastra Smart EPC. Wśród przygotowywanych i realizowanych inwestycji jest Park Zielonej Energii PEC, w którym w wyniku termicznego zagospodarowania odpadów produkowane będzie 16 MWt i 4 MWe.

Przedsiębiorstwo Zagospodarowania Odpadów natomiast, planuje w swoim zakładzie budowę biogazowni o mocy 2,5 MWt oraz 2,5 MWe, a gliwickie PWiK dzięki pompy ciepła ze ścieków zamierza pozyskiwać 12 MWt.

Cały artykuł przeczytasz w magazynie Zielina Gmina:

Tekst: Daria Lisiecka
Zdjęcie: Shutterstock