Kontrola bezpieczeństwa na lotniskach

Stan faktyczny

Belgijska federalna służba publiczna (dalej jako: SPF Intérieur) nałożyła grzywnę na spółkę odpowiedzialną za zadania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa w porcie lotniczym w Liège (dalej jako: LAS) i dwóch jej pracowników ze względu na to, iż LAS nie posiadała wymaganego prawem zezwolenia, a ci pracownicy nie posiadali obowiązkowych poświadczeń. Zdaniem SPF Intérieur naruszyli oni belgijską ustawę dotyczącą prywatnych agencji ochrony.

Poprzez pytanie prejudycjalne Sąd odsyłający dążył do ustalenia, czy LAS i dwaj jej pracownicy, realizujący zadania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa w porcie lotniczym w Liège (takie jak kontrolowanie dostępu pasażerów do płyty lotniska i przeprowadzanie inspekcji stanowisk), mogli zostać poddani kontroli przez organ inny niż Dyrekcja Generalna Transportu Lotniczego (dalej jako: DGTA), na podstawie ww. ustawy, a następnie mogły na nich zostać nałożone przez ten organ grzywny za nieprzestrzeganie owej ustawy? W sytuacji, gdy tylko DGTA została wyznaczona przez Belgię jako „organ adekwatny” w rozumieniu art. 9 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 300/2008 z 11.3.2008 r. w sprawie wspólnych zasad w dziedzinie ochrony lotnictwa cywilnego i uchylającego rozporządzenie (WE) Nr 2320/2002 (Dz.Urz. UE L z 2008 r., Nr 97, s. 72 ze zm.), odpowiedzialny za koordynację i monitorowanie wdrażania wspólnych podstawowych norm, o których mowa w art. 4 tego rozporządzenia.

Stanowisko TS

Na podstawie art. 9 rozporządzenia 300/2008/WE, o ile w danym państwie członkowskim ochroną lotnictwa cywilnego zajmuje się więcej niż jeden organ, to owo państwo członkowskie wyznacza jeden organ, który uznaje się za „organ adekwatny”, odpowiedzialny za koordynację i monitorowanie wdrażania wspólnych podstawowych norm, o których mowa w art. 4 rozporządzenia 300/2008/WE. Trybunał stwierdził, iż z treści tego przepisu wynika, iż nie jest wykluczone, aby w danym państwie członkowskim kilka organów zajmowało się ochroną lotnictwa cywilnego. Dziedzina ta obejmuje – zgodnie z art. 1 ust. 1 akapitem pierwszym w zw. z art. 3 pkt. 2 rozporządzenia 300/2008/WE – działalność w zakresie ochrony lotnictwa cywilnego przed aktami bezprawnej ingerencji zagrażającymi jego bezpieczeństwu. Taką możliwość wyraźnie wskazano ponadto w motywie 12 tego rozporządzenia. Po drugie, w takim przypadku wielości danych organów krajowych państwa członkowskie powinny wyznaczyć „organ adekwatny”, który będzie zajmował się koordynacją i monitorowaniem wdrażania wspólnych podstawowych norm, o których mowa w art. 4 rozporządzenia 300/2008/WE. W ocenie TS z treści art. 9 tego rozporządzenia wynika zatem, iż właściwy organ, o którym mowa w tym przepisie, różni się od innych krajowych organów mających kompetencje w zakresie ochrony lotnictwa cywilnego tym, iż jest on odpowiedzialny za zapewnienie na szczeblu krajowym koordynacji i monitorowania wdrażania wspólnych podstawowych norm, o których mowa w art. 4 owego rozporządzenia. W konsekwencji, pod warunkiem, iż te organy przestrzegają prerogatyw adekwatnego organu wyznaczonego zgodnie z art. 9 rozporządzenia 300/2008/WE, dotyczących koordynacji i monitorowania wdrażania wspólnych podstawowych norm, o których mowa w art. 4 rozporządzenia 300/2008/WE, TS uznał, iż z językowej wykładni art. 9 nie wynika, iż państwo członkowskie musi zapewnić, aby ów organ był jedynym odpowiedzialnym za kontrolę przestrzegania wszystkich aspektów związanych z dziedziną ochrony lotnictwa cywilnego na szczeblu krajowym.

Zgodnie z art. 1 w zw. z motywami 5 i 10 rozporządzenia 300/2008/WE, jednym z celów tego rozporządzenia jest ustanowienie wspólnych zasad w celu ochrony lotnictwa cywilnego przed aktami bezprawnej ingerencji zagrażającymi bezpieczeństwu lotnictwa cywilnego, poprzez ustalenie wspólnych podstawowych norm w zakresie ochrony lotnictwa i mechanizmów monitorowania ich przestrzegania, przy jednoczesnym pozostawieniu państwom członkowskim pewnego zakresu uznania co do sposobów wprowadzania w życie tych wspólnych zasad.

W art. 1 ust. 1 akapicie drugim rozporządzenia 300/2008/WE przewidziano, iż rozporządzenie to powinno stanowić dla państw członkowskich podstawę wspólnej wykładni załącznika 17 do konwencji chicagowskiej, ponieważ ta wspólna wykładnia jest drugim celem realizowanym przez owo rozporządzenie, jak wynika z jego motywów 2 i 25. Tymczasem pkt 3.1.2 tego załącznika stanowi jedynie, iż umawiające się państwa powinny wyznaczyć adekwatny organ w ramach swojej administracji odpowiedzialny za opracowanie, wdrożenie i utrzymanie w mocy krajowego programu ochrony lotnictwa cywilnego, przy czym nie nakłada on na te państwa obowiązku powierzenia ogółu uprawnień w dziedzinie ochrony lotnictwa cywilnego jednemu organowi krajowemu. W ocenie TS z powyższego wynika, iż celem rozporządzenia 300/2008/WE nie jest regulowanie podziału obowiązków w państwach członkowskich w zakresie wdrażania wspólnych podstawowych norm, o których mowa w art. 4 rozporządzenia 300/2008/WE, ani tym bardziej zmuszenie tych państw do powierzenia jednemu organowi krajowemu wszystkich obowiązków w zakresie ochrony lotnictwa cywilnego.

Co się tyczy kontekstu, w jaki wpisuje się art. 9 rozporządzenia 300/2008/WE, TS wskazał, iż art. 10 ust. 1 tego rozporządzenia stanowi, iż każde państwo członkowskie określa w krajowym programie ochrony lotnictwa cywilnego, który powinno sporządzić, obowiązki w zakresie wdrażania wspólnych podstawowych norm, o których mowa w przywołanym art. 4.

W niniejszej sprawie TS stwierdził, iż kontrole, takie jak przeprowadzone przez SPF Intérieur, nie wchodzą jako takie w zakres uprawnień, które powinny być obowiązkowo zastrzeżone dla adekwatnego organu wyznaczonego zgodnie z art. 9 rozporządzenia 300/2008/WE w zakresie, w jakim mają one na celu nie zapewnienie koordynacji i monitorowania wdrażania wspólnych podstawowych norm w rozumieniu art. 4 tego rozporządzenia, ale sprawdzenie, czy dane osoby wykonują swoje zadania zgodnie ze szczególnymi wymogami wynikającymi z krajowych uregulowań dotyczących świadczenie usług ochrony przez podmioty prywatne. Otóż, chociaż te uregulowania krajowe i wynikające z nich wymogi można uznać za odnoszące się pośrednio do bezpieczeństwa lotnictwa cywilnego, w sytuacji gdy dane prywatne agencje ochrony i ich pracownicy świadczą usługi w porcie lotniczym, to nie zmienia to faktu, iż chodzi tu o uregulowania o charakterze ogólnym, nie tylko związane z ochroną lotnictwa cywilnego, niemające w szczególności na celu wdrażania wspólnych podstawowych norm, o których mowa w art. 4 tego rozporządzenia. Zdaniem TS z powyższego wynika, iż w sytuacji gdy organ krajowy, taki jak w niniejszej sprawie SPF Intérieur, jest uprawniony do weryfikacji wypełniania zobowiązań wynikających z takich uregulowań i przeprowadzenia kontroli w tym celu, a choćby nakłada kary pieniężne w przypadku naruszenia, nie można uznać, choćby o ile owe kontrole dotyczą działalności wykonywanej w porcie lotniczym, iż organ ten jest odpowiedzialny z tego względu za koordynację i monitorowanie wdrażania owych podstawowych norm w rozumieniu art. 9 rozporządzenia 300/2008/WE.

Trybunał orzekł, iż art. 9 rozporządzenia 300/2008/WE należy interpretować w ten sposób, iż nie stoi on na przeszkodzie temu, aby organ inny niż „organ adekwatny”, wyznaczony na podstawie tego przepisu był odpowiedzialny za kontrolę, czy osoba prawna prawa prywatnego i jej pracownicy, którzy realizują zadania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa w krajowym porcie lotniczym, wypełniają zobowiązania wynikające z uregulowań krajowych regulujących świadczenie usług ochrony przez podmioty prywatne.

Komentarz