Obszary przyśpieszonego rozwoju OZE w Polsce

Rozwój odnawialnych źródeł energii (OZE) nabiera w Polsce tempa, mimo iż wciąż stoi przed wieloma wyzwaniami. Jednym z nich jest czas trwania developmentu instalacji OZE, który w zależności od jej typu może wynosić od ok. 3 do 7 lat. Problem ten dotyczy nie tylko Polski, ale całej UE. W jego częściowym rozwiązaniu mają pomóc obszary przyśpieszonego rozwoju OZE (w skrócie „OPRO”). Czym są i w jaki sposób mają być wyznaczone?

OPRO – obszary, na których OZE może rozwijać się szybciej

OPRO zaproponowano na poziome regulacji unijnych, a ich uregulowanie w polskich przepisach związane jest z wdrożeniem dyrektywy RED III^[1].

Proponowane zmiany mają przyczynić się do skrócenia etapu permittingu (pozyskiwania decyzji / zezwoleń) poprzez określenie obszarów o największym potencjale do instalowania urządzeń OZE. W praktyce ma to oznaczać wyznaczenie konkretnych terenów, na których lokowanie OZE ma być systemowo przyspieszone.

Czym są OPRO? Zgodnie z proponowaną definicją, obszar przyspieszonego rozwoju instalacji OZE to teren lądowy (w tym przekształcony) lub polski obszar morski, lub obszar wód śródlądowych, służący uproszczonej lokalizacji instalacji OZE.

Uproszczona lokalizacja obejmie nie tylko samo źródło OZE, ale też wchodzący w skład tej instalacji magazyn energii oraz urządzenia, instalacje i sieci niezbędne do przyłączenia źródła OZE do sieci.

W jaki sposób wyznacza się obszary przyspieszonego rozwoju?

Wyznaczanie OPRO obejmuje dwa najważniejsze etapy. Jak one przebiegają i na co zwrócić uwagę?

Krok 1 – mapowanie potencjału OZE

Proces rozpoczyna się od mapowania terenów, na których obszary OPRO mogłyby zostać wyznaczone. W tym celu tworzy się mapy potencjału odnawialnego źródła energii.

Mapy mają uwzględniać podział na poszczególne rodzaje OZE, w szczególności:

• energię wiatru na lądzie;
• energię wiatru na morzu;
• energię promieniowania słonecznego;
• energię geotermalną;
• hydroenergię;
• energię otrzymywaną z biogazu, biogazu rolniczego i biometanu.

Krok 2 – wyznaczanie OPRO

Następnym etapem jest wskazywanie konkretnych terenów, na których będą lokalizowane obszary przyspieszonego rozwoju instalacji OZE. Muszą być one:

• położone w granicach obszarów wskazanych na wspomnianych mapach potencjału OZE;
• objęte miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, umożliwiającym lokalizację danego rodzaju instalacji odnawialnego źródła energii.

Odpowiedzialnymi za wyznaczenie OPRO będą organy samorządu województwa.

Uchwalanie OPRO

Uchwalenie obszarów przyspieszonego rozwoju instalacji OZE będzie wymagać pozyskania szeregu opinii i uzgodnień.

Warto zwrócić szczególną uwagę na wprowadzenie nietypowego rozwiązania polegającego na zaangażowaniu w ten proces przedsiębiorstw energetycznych. Takie działanie jest w pełni uzasadnione wyzwaniami, z jakimi mierzą się w tej chwili deweloperzy OZE. Chodzi o ograniczenia w dostępnych mocach przyłączeniowych.

Współpraca z przedsiębiorstwem energetycznym na tym etapie ma zapewnić, iż OPRO zostaną określone na terenach, gdzie dostępne są moce przyłączeniowe. Nie będą zatem rozwiązaniem martwym, tworzonym w oderwaniu od warunków rynkowych.

W jakich miejscach nie będzie można wyznaczyć OPRO?

Zgodnie z założeniami obszary przyspieszonego rozwoju instalacji OZE mają być wyznaczane na obszarach poprzemysłowych, które nie mają walorów przyrodniczych. Oznacza to, iż istnieją tereny, które nie będą mogły do tego posłużyć. Będą to obszary:

• form ochrony przyrody;
• głównych szlaków migracyjnych ptaków i ssaków morskich.

To ograniczenie nie dotyczy jednak sztucznych i zabudowanych powierzchni znajdujących się na tych obszarach, w tym dachów, parkingów oraz obszarów infrastruktury transportowej.

Na etapie wyznaczania OPRO trzeba określić środki łagodzące wpływ instalacji OZE na środowisko. Chodzi tu o wskazanie działań, które mają minimalizować, ograniczać lub kompensować ich negatywny wpływ na środowisko.

Wyzwania i szanse dla polskich podmiotów

Plany obszarów przyspieszonego rozwoju instalacji OZEw Polsce mają być po raz pierwszy uchwalone do 21 lutego 2026 r.

W przypadku Polski obszary te powinny zostać wyznaczone co najmniej dla fotowoltaiki i lądowych farm wiatrowych. Nie określono jednak minimalnej powierzchni terenów objętych OPRO, stąd też trudno ocenić ich przyszłe znaczenie w skali kraju.

Podstawowym wyzwaniem w przypadku OPRO może być konieczność spełnienia wymogu zgodności z miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego.

Dotychczas większość instalacji fotowoltaicznych była lokowana na podstawie decyzji o warunkach zabudowy. jeżeli jednak chodzi o development wiatru na lądzie, to ze względu na obowiązywanie tzw. ustawy antywiatrakowej, przez lata był on całkowicie wstrzymany. Co za tym idzie – liczba planów miejscowych dopuszczających możliwość lokowania fotowoltaiki oraz farm wiatrowych w skali kraju jest znacznie ograniczona.

Wyznaczenie OPRO w żaden sposób nie zwalnia inwestorów z konieczności pozyskania przewidzianych w prawie decyzji / pozwoleń wymaganych dla danego typu instalacji OZE. W ich ocenie często to właśnie skomplikowane i czasochłonne procedury administracyjne stanowią przeszkodę w szybkim developmencie tego typu instalacji.

Czy OPRO wpłynie na rozwój OZE?

Samo wprowadzenie obszarów przyspieszonego rozwoju instalacji OZE należy ocenić pozytywnie. Wpisuje się ono w trend dostosowywania źródeł odnawialnych do specyfiki danego terenu i panujących na nim warunków. Takie podejście pozwala na optymalizację wydajności OZE przy jednoczesnej minimalizacji ich wpływu na środowisko.

Czas jednak pokaże, czy OPRO faktycznie realnie przyczyni się do rozwoju OZE, czy też pozostanie rozwiązaniem jedynie na papierze. jeżeli mają Państwo pytania do tego tematu, to zapraszamy do kontaktu.

[1] Projekt ustawy o zmianie ustawy o promowaniu wytwarzania energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych oraz niektórych innych ustaw, numer z wykazu UD162, https://legislacja.gov.pl/projekt/12394351/katalog/13110260#13110260