8 godzin temu
Twój telewizor „wyłączony” może kosztować cię rocznie choćby 100 złotych. Bruksela wprowadza radykalne zmiany, które zmuszają producentów do przeprojektowania urządzeń. Część modeli już zniknęła ze sklepów, a kolejne czeka ten sam los.
Fot. Pixabay
Większość Europejczyków nie zdaje sobie sprawy z tego, iż ich domowa elektronika nieustannie pobiera prąd, choćby gdy wydaje się być wyłączona. Ta niewidoczna konsumpcja energii, którą eksperci nazywają „wampirzym zużyciem”, może stanowić choćby jedną dziesiątą rachunku za elektryczność. Komisja Europejska postanowiła z tym skończyć, wprowadzając jedne z najostrzejszych na świecie regulacji dotyczących efektywności energetycznej urządzeń elektronicznych.
Ciche pobieranie prądu droższe niż myślisz
Nowoczesne gospodarstwo domowe to prawdziwy labirynt urządzeń pozostających w trybie gotowości. Telewizory, dekodery, konsole, routery, drukarki, ekspresy do kawy – wszystkie one czekają na sygnał do działania, cały czas zużywając energię. Problem stał się tak poważny, iż w Unii Europejskiej jest w tej chwili w użyciu ponad 5 miliardów takich urządzeń.
Statystyki są alarmujące. Dekoder cyfrowy może pobierać w trybie czuwania od kilku do kilkudziesięciu watów na dobę. W pesymistycznym scenariuszu oznacza to roczny koszt choćby 100 złotych za urządzenie, które teoretycznie nie jest używane. choćby nowoczesny telewizor o przekątnej ponad 40 cali, przebywający w standby około 20 godzin dziennie, generuje dodatkowe 4 złote rocznie na rachunku.
Starsze modele są jeszcze bardziej problematyczne. Telewizory kineskopowe w trybie uśpienia mogą pobierać z sieci aż 5 watów. Dla porównania, nowoczesne modele LED zużywają w tym samym trybie poniżej jednego wata. Różnica może wydawać się niewielka, ale w skali roku przekłada się na dziesiątki złotych dodatkowych kosztów.
Bruksela mówi dosyć
Unia Europejska zdecydowała się na bezprecedensowe działania. W marcu 2023 roku weszły w życie pierwsze surowe normy dotyczące telewizorów i monitorów. Regulacje ustanowiły maksymalne limity zużycia energii, które praktycznie wykluczyły z rynku większość telewizorów 8K oraz znaczną część modeli 4K w niższych segmentach cenowych.
Majowa rewolucja 2025 roku poszła jeszcze dalej. Nowe rozporządzenie objęło swoim zasięgiem praktycznie całą elektronikę domową, ustanawiając precyzyjne limity dla różnych trybów pracy. Urządzenia w całkowitym wyłączeniu mogą teraz pobierać maksymalnie 0,3 wata, w trybie czuwania – 0,5 wata, a w trybie czuwania z dostępem do sieci – od 2 do 8 watów, zależnie od specyfiki sprzętu.
Komisja Europejska nie zamierza poprzestać na obecnych regulacjach. Już za dwa lata, od 2027 roku, obowiązywać będą jeszcze niższe progi zużycia energii. To oznacza, iż producenci muszą przygotować się na kolejną rundę optymalizacji swoich produktów.
Rynek telewizorów w stanie oblężenia
Segment najnowocześniejszych telewizorów przeżywa prawdziwe trzęsienie ziemi. Urządzenia z rozdzielczością 8K, oferujące czterokrotnie wyższą gęstość pikseli niż modele 4K, praktycznie przestały być dostępne w europejskich sklepach. Ich energia wymagana do napędzania 33 milionów pikseli przekracza unijne limity w sposób nie do pogodzenia z obecną technologią.
Branża szacuje skalę problemu na ogromną. Ze sklepowych półek zniknąć może choćby 70 procent dotychczas dostępnych modeli 4K oraz połowa telewizorów HD. Najbardziej dotknięte są budżetowe serie, które tradycyjnie oferowały większe ekrany za niższą cenę, kosztem wyższego zużycia energii.
Polscy konsumenci odczuwają te zmiany szczególnie dotkliwie. Mimo iż telewizory 8K znalazły się w ponad 6000 polskich domów, a ich sprzedaż wzrosła o 150 procent między 2020 a 2021 rokiem, obecne regulacje mogą zatrzymać tę tendencję na lata. Z badań Krajowego Instytutu Mediów wynika, iż zaledwie 1,2 procent Polaków posiada urządzenia 8K, a 25,2 procent korzysta z telewizorów 4K.
Giganci elektroniki szukają wyjścia
Główni producenci starają się dostosować do nowej rzeczywistości z różnym powodzeniem. Samsung, Sony i LG zainwestowały miliony w przeprojektowanie swoich linii produktowych. Firmy te twierdzą, iż ich najnowsze modele spełniają unijne wymagania bez uszczerbku dla jakości obrazu.
LG zapowiada dalsze zmniejszanie zużycia energii przez opracowywanie wysokowydajnych, energooszczędnych technologii modułów i procesorów. Samsung stawia na inteligentne zarządzanie energią, pozwalające urządzeniom automatycznie dostosowywać pobór prądu do aktualnych potrzeb. Sony deklaruje, iż wszystkie w tej chwili sprzedawane telewizory 4K i 8K już spełniają unijne wymogi.
Dostosowanie się do nowych norm wymagało nie tylko przeprojektowania elektroniki, ale także całkowitej rewizji strategii marketingowych. Producenci musieli przeorientować się z promowania coraz większych i jaśniejszych ekranów na podkreślanie efektywności energetycznej i inteligentnych funkcji oszczędzania prądu.
Konsekwencje dla zwykłych użytkowników
Zwykli konsumenci zauważą zmiany w kilku obszarach. Po pierwsze, wybór dostępnych modeli znacznie się zawęził, szczególnie w segmencie większych telewizorów. Po drugie, ceny urządzeń spełniających nowe normy wzrosły, bo producenci musieli zainwestować w droższe, ale bardziej efektywne komponenty.
Z drugiej strony, długoterminowe korzyści mogą być znaczące. Nowe urządzenia będą generować niższe rachunki za prąd, a producenci będą musieli jasno informować o rzeczywistym zużyciu energii w różnych trybach pracy. Koniec z kupowaniem „kota w worku” – od maja 2025 roku każdy konsument może dokładnie porównać energetyczną wydajność różnych modeli.
Najważniejsze jest to, iż posiadacze starszych urządzeń nie muszą nic robić. Nowe przepisy dotyczą wyłącznie sprzętu wprowadzanego do sprzedaży po określonych datach. Twój obecny telewizor może spokojnie służyć przez kolejne lata.
Opór branży i argumenty przeciwników
Przedstawiciele sektora elektronicznego od miesięcy protestują przeciwko unijnym regulacjom. Michał Kanownik, prezes Cyfrowej Polski, argumentował, iż limity zużycia energii dla wyświetlaczy 8K i MicroLED są całkowicie oderwane od rzeczywistości rynkowej. Jego zdaniem przepisy oparto na przestarzałych założeniach z lat 2014-2017, gdy technologie te dopiero powstawały.
Krytycy zwracają uwagę na chronologię. Wyświetlacze 8K weszły na europejski rynek dopiero pod koniec 2018 roku, a technologia MicroLED pojawiła się komercyjnie w 2022 roku. Tymczasem unijne normy bazują na prognozach sprzed dekady, gdy rzeczywiste parametry tych technologii były jeszcze nieznane.
Związek Cyfrowa Polska wystosował oficjalne pismo do polskiego ministra rozwoju i technologii, prosząc o interwencję na forum europejskim. Organizacja argumentuje, iż przepisy mogą zahamować innowacyjność europejskiego przemysłu w momencie, gdy kontynent próbuje konkurować z azjatyckimi i amerykańskimi gigantami technologicznymi.
Globalny wymiar oszczędności
Skala potencjalnych oszczędności jest imponująca. Komisja Europejska szacuje, iż nowe regulacje przyniosą roczne oszczędności energetyczne na poziomie 4 terawatogodzin. To równowartość całkowitego zużycia elektryczności przez setki tysięcy gospodarstw domowych w ciągu roku.
Korzyści środowiskowe są równie znaczące. Redukcja emisji dwutlenku węgla może sięgnąć prawie 1,4 miliona ton rocznie. W kontekście unijnych celów klimatycznych to znaczący krok w stronę neutralności węglowej do 2050 roku.
Dla przeciętnego gospodarstwa domowego liczby wydają się mniejsze, ale wciąż znaczące. Świadome wyłączanie urządzeń z gniazdek zamiast pozostawiania ich w trybie czuwania może przynieść roczne oszczędności rzędu kilkudziesięciu złotych. W czasach wzrastających cen energii każda złotówka ma znaczenie.
Przyszłość domowej elektroniki
Wprowadzone regulacje oznaczają fundamentalną zmianę filozofii projektowania urządzeń elektronicznych. Producenci nie mogą już skupiać się wyłącznie na wydajności i funkcjonalności, ignorując koszty energetyczne. Efektywność staje się równie ważna jak jakość obrazu czy dźwięku.
Trend ten będzie się nasilać. Kolejne zaostrzenia norm planowane na 2027 rok zmuszą branżę do jeszcze większych innowacji. Można spodziewać się rozwoju nowych technologii wyświetlaczy, inteligentniejszych systemów zarządzania energią i bardziej zaawansowanych trybów oszczędzania prądu.
Pytanie pozostaje otwarte, czy europejscy konsumenci zaakceptują ograniczenia w ofercie w zamian za niższe rachunki za prąd i korzyści ekologiczne. Alternatywą może być zwrot w stronę importowanych produktów z regionów o mniej rygorystycznych normach, co podważyłoby skuteczność unijnej polityki energetycznej.
Tak czy inaczej, era nieograniczonego zużycia energii przez domową elektronikę definitywnie się kończy. Nowe regulacje to dopiero początek zmian, które przewrócą do góry nogami sposób, w jaki projektujemy, produkujemy i używamy urządzeń elektronicznych w naszych domach.
