Polska fotowoltaika w potrzasku administracyjnym. Raport PSF

Fotowoltaika liderem transformacji energetycznej

Według danych międzynarodowych, fotowoltaika w 2023 roku odpowiadała za 78% nowych mocy zainstalowanych w OZE na świecie, co daje jej pozycję lidera wśród odnawialnych źródeł energii. Jak wynika z raportu, przygotowanego m.in. przez Ewę Magierę i dr Katarzynę Jabłońską-Przywecką, inwestycje w OZE do 2050 roku mają wzrosnąć choćby trzykrotnie.

Źródło: PSF

Ambicje Unii Europejskiej – REPowerEU i RED III

Na poziomie unijnym rozwój fotowoltaiki stanowi najważniejszy element strategii Europejskiego Zielonego Ładu. Celem jest redukcja emisji gazów cieplarnianych o 55% do 2030 roku i osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 roku. Plan REPowerEU oraz dyrektywa RED III wskazują, iż odnawialne źródła energii, w tym PV, mają priorytetowy status w procesach inwestycyjnych.

W dyrektywie RED III ustanowiono m.in. obowiązek wyznaczania obszarów przyspieszonego rozwoju OZE, gdzie procedury administracyjne nie mogą trwać dłużej niż 12 miesięcy. Polska ma czas do maja 2025 r. na pełną transpozycję tych przepisów.

Polska – dynamiczny rozwój mimo biurokratycznych przeszkód

Z raportu wynika, iż od 2019 roku Polska notowała gwałtowny wzrost nowych instalacji PV, głównie dzięki programom wsparcia jak „Mój Prąd” oraz korzystnym przepisom prosumenckim. W 2024 roku fotowoltaika stanowiła 62,2% całkowitej mocy zainstalowanej OZE w kraju.

Źródło: PSF

Jednak, jak wskazują autorzy raportu:

Kluczowe bariery inwestycyjne w projektach PV

Raport PSF wskazuje pięć głównych kategorii problemów, które wpływają na tempo realizacji inwestycji PV w Polsce:

1. Procedury środowiskowe – uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach (DŚU) może trwać choćby do 18 miesięcy.
2. Planowanie przestrzenne – nowelizacja ustawy o planowaniu przestrzennym może komplikować procesy lokalizacyjne.
3. Przyłączenie do sieci – brak jednolitych wzorów wniosków i ograniczona przejrzystość operatorów sieci.
4. Trasy kablowe – niejednolite procedury uzgodnień z właścicielami i zarządcami nieruchomości.
5. Problemy systemowe – brak możliwości równoległego prowadzenia niektórych postępowań oraz długotrwałe procesy uzgadniania.

Propozycje zmian legislacyjnych

Raport zawiera także szczegółowe rekomendacje de lege ferenda, których celem jest usprawnienie procesu inwestycyjnego. Wśród najważniejszych postulatów znalazły się:

• Wprowadzenie maksymalnych terminów na wydanie decyzji administracyjnych.
• Możliwość równoległego prowadzenia procedur środowiskowych i planistycznych.
• Cyfryzacja i standaryzacja dokumentacji.
• Zwiększenie transparentności operatorów sieci.
• Ujednolicenie procedur kablowych.

Praktyki z UE – czego może nauczyć się Polska?

Raport zawiera także przegląd rozwiązań stosowanych w innych państwach UE. W Niemczech promowane są „elektrownie balkonowe”, natomiast Francja wprowadziła obowiązek instalacji PV na parkingach powyżej 1500 m². Z kolei Czechy wdrożyły mapowanie obszarów o wysokim potencjale OZE. Przykładem skutecznego narzędzia prawnego może być również włoska procedura PAS, gdzie brak decyzji administracyjnej w określonym terminie oznacza automatyczną zgodę na inwestycję.

Brak działania grozi karami

Zgodnie z raportem, brak pełnej implementacji RED III do maja 2025 roku może skutkować postępowaniem przez Komisję Europejską przeciwko Polsce, a finalnie postępowaniem przed Trybunałem Sprawiedliwości UE i sankcjami finansowymi.

W badaniu PSF aż 64% respondentów poparło ideę wyznaczenia specjalnych stref OPRO, w których procesy administracyjne miałyby być skrócone. Jedynie 14% uczestników badania było przeciwna takiemu rozwiązaniu.

Źródło: Polskie Stowarzyszenie Fotowoltaiki „REALIZACJA PROJEKTÓW FOTOWOLTAICZNYCH W POLSCE najważniejsze bariery administracyjno-prawne”.