Pompy ciepła od kilku lat zyskują na popularności jako nowoczesne, ekologiczne i ekonomiczne źródło ogrzewania domu. Przy decyzji o inwestycji pojawia się jednak najważniejsze pytanie: powietrzna czy gruntowa?
Pompy ciepła od kilku lat zyskują na popularności jako nowoczesne, ekologiczne i ekonomiczne źródło ogrzewania domu. Przy decyzji o inwestycji w kupno i montaż pompy ciepła pojawia się jednak najważniejsze pytanie: powietrzna czy gruntowa? Obie technologie różnią się nie tylko ceną, ale również sposobem działania, wydajnością, wymaganiami montażowymi i opłacalnością w długim okresie. Która z nich będzie lepszym wyborem w konkretnym przypadku?
Zasada działania – skąd czerpią ciepło?
- Powietrzna pompa ciepła (powietrze–woda) pobiera energię cieplną z powietrza zewnętrznego. Działa na podobnej zasadzie jak klimatyzator, ale „na odwrót” – zamiast chłodzić, ogrzewa budynek i wodę użytkową.
- Gruntowa pompa ciepła (solanka–woda) wykorzystuje ciepło zakumulowane w ziemi. Wymaga wykonania dolnego źródła – pionowych odwiertów lub poziomego kolektora – z którego poprzez roztwór glikolu przekazuje ciepło do pompy.
Różnica ta przekłada się na warunki montażu, efektywność pracy oraz koszty inwestycji.
Koszt zakupu i montażu – na co się przygotować?
- Powietrzna pompa ciepła (np. typu split lub monoblok) to koszt rzędu 35 000–55 000 zł wraz z instalacją, przy domu o powierzchni 120–150 m².
- Gruntowa pompa ciepła to większy wydatek – od 65 000 do choćby 100 000 zł, głównie z powodu kosztownych odwiertów lub rozbudowanego kolektora poziomego.
Choć system gruntowy jest znacznie droższy na starcie, może zaoferować większą stabilność pracy, co ma wpływ na koszty eksploatacyjne.
Efektywność – która pompa daje więcej ciepła za mniej prądu?
Wydajność pomp ciepła wyraża się współczynnikiem COP (Coefficient of Performance). Im wyższy COP, tym więcej ciepła uzyskujemy z 1 kWh energii elektrycznej.
- Pompy gruntowe osiągają w praktyce wyższe COP (nawet 4,0–5,0), ponieważ temperatura gruntu przez cały rok utrzymuje się na stabilnym poziomie (ok. 8–12°C). Dzięki temu pracują efektywnie również zimą.
- Pompy powietrzne są bardziej zależne od warunków pogodowych – ich sprawność spada przy dużych mrozach, ponieważ temperatura powietrza jest niższa, a urządzenie musi pracować intensywniej.
W dobrze ocieplonych budynkach różnica w rocznym koszcie ogrzewania może jednak nie być aż tak duża – zwłaszcza przy wsparciu z fotowoltaiki.
Warunki montażu – gdzie można, a gdzie nie?
- Gruntowe pompy ciepła wymagają dostępu do odpowiedniej działki i warunków geologicznych. Dla poziomego kolektora potrzebna jest duża, niezabudowana powierzchnia (nawet 300–500 m²). W przypadku odwiertów – odpowiednie grunty oraz pozwolenia.
- Powietrzne pompy ciepła są łatwiejsze i szybsze w instalacji – nie wymagają prac ziemnych. Można je zainstalować w niemal każdym domu, choćby w gęstej zabudowie miejskiej.
Dlatego w większości przypadków powietrzna pompa ciepła okazuje się praktyczniejszym rozwiązaniem przy modernizacji starszych domów.
Trwałość i niezawodność – co przetrwa próbę czasu?
- Gruntowe pompy ciepła uchodzą za bardziej stabilne i trwałe – dolne źródło praktycznie nie wymaga konserwacji, a sama pompa może działać choćby 25–30 lat.
- Powietrzne pompy ciepła mają krótszą żywotność (zwykle 15–20 lat), a ich wydajność może spadać szybciej, szczególnie przy intensywnej eksploatacji w zimnych klimatach.
Nie oznacza to jednak, iż są awaryjne – nowoczesne modele renomowanych producentów cechują się wysoką jakością i niezawodnością.
Co się bardziej opłaca w 2025 roku?
Jeśli kluczowym czynnikiem jest cena i szybkość instalacji, wybór zwykle pada na powietrzną pompę ciepła – szczególnie w połączeniu z fotowoltaiką i w domach dobrze docieplonych. To również najczęstszy wybór przy termomodernizacji.
Jeśli natomiast planujemy budowę domu pasywnego lub energooszczędnego, dysponujemy dużą działką i chcemy maksymalnie ograniczyć koszty eksploatacji przez 20–30 lat, gruntowa pompa ciepła będzie inwestycją na przyszłość – choć bardziej kosztowną na początku.
Podsumowanie – wybór zależy od warunków, nie tylko budżetu
Nie istnieje jedno „najlepsze” rozwiązanie. Wybór między pompą powietrzną a gruntową powinien opierać się na analizie technicznej budynku, warunkach działki, możliwościach montażowych i budżecie. Dlatego decyzję warto podjąć po konsultacji z doświadczonym instalatorem lub audytorem energetycznym.
Jedno jest pewne: pompa ciepła, niezależnie od typu, to krok w stronę czystej, nowoczesnej i tańszej przyszłości ogrzewania.
