Projektowane przez rząd zmiany w ustawie o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi

Rada Ministrów projektem numer UD210 chce zmienić ustawę o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi (a także niektórych innych ustaw). Zmiany te mają się skupić na 4 obszarach:

1. gospodarka;
2. gospodarka nieruchomościami, mieszkalnictwo i budownictwo;
3. klimat i ochrona środowiska;
4. gospodarka wodna.

Gospodarka

Celem zmian w tym obszarze jest kontynuacja udzielania finansowego wsparcia poszkodowanym w wyniku powodzi z września 2024 r., w tym w szczególności przedsiębiorcom, oraz optymalizacja dotychczas wprowadzonych instrumentów pomocowych.

Projekt w tym zakresie przewiduje:

1. Wydłużenie terminu na złożenie wniosku o przyznanie świadczenia interwencyjnego (do końca miesiąca kalendarzowego po upływie 9 miesięcy od dnia wydania rozporządzenia, tj. do końca czerwca 2025 r.);
2. Wydłużenie terminu na przesłanie wyników szacowania szkód poniesionych przez przedsiębiorcę (do 10 miesięcy od dnia otrzymania świadczenia interwencyjnego);
3. Zmiany w zakresie zasad udzielania i rozliczania pożyczek przez fundusze pożyczkowe (wydłużenie do 18 miesięcy możliwości składania przez przedsiębiorców wniosków o udzielenie pożyczki; liczone od dnia zawarcia umowy pożyczki z funduszem; rezygnacja z zaświadczenia potwierdzającego poniesienie szkody i zastąpienie go oświadczeniem złożonym pod rygorem poniesienia odpowiedzialności karnej);
4. Wprowadzenie świadczenia lokalowego – dla poszkodowanych wynajmujących lokale użytkowe przedsiębiorcom na naprawę szkód w tych lokalach;
5. Przyznanie dodatkowego okresu, za który przysługiwać będzie umorzenie należności ubezpieczeniowych.

Gospodarka nieruchomościami, mieszkalnictwo i budownictwo

Celem zmian w tym obszarze jest zapewnienie doraźnej pomocy najbardziej poszkodowanym mieszkańcom i umożliwienie im przeniesienia się na tereny zlokalizowane poza obszarem szczególnego zagrożenia powodzią.

Projekt w tym zakresie przewiduje:

1. Umożliwienie zamiany komunalnych lokali mieszkalnych osobie poszkodowanej w wyniku powodzi, która utraciła możliwość zamieszkiwania w należącym do niej lokalu mieszkalnym lub budynku mieszkalnym;
2. Wprowadzenie możliwości dobrowolnej sprzedaży przez ich dotychczasowych właścicieli na rzecz Skarbu Państwa nieruchomości dotychczas zabudowanych budynkami mieszkalnymi, które uległy zniszczeniu w trakcie powodzi we wrześniu 2024 r. i są przeznaczone do rozbiórki (po cenie ustalonej w wysokości wartości rynkowej gruntu powiększonej o wartość naniesień w postaci budynków mieszkalnych zlokalizowanych na tych nieruchomościach oraz lokali mieszkalnych i użytkowych stanowiących odrębny przedmiot własności lub lokali spółdzielczych znajdujących się w budynkach mieszkalnych);
3. Przyznanie PGW Wody Polskie uprawnień do dobrowolnego wykupu nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa (na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią, na których prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi jest wysokie i wynosi co najmniej 10 proc., w celu zapewnienia skutecznej ochrony przeciwpowodziowej, po cenie rynkowej ustalonej zgodnie z obowiązującymi przepisami dotyczącymi wyceny nieruchomości powiększonej o 20 proc.);
4. Stworzenie systemu pozwalającego na kontrolę rozwoju zabudowy na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią (rejestry decyzji o warunkach zabudowy będą cyklicznie udostępniane do PGW Wody Polskie w celu bieżącej weryfikacji wydawanych decyzji pod względem zgodności z powszechnie obowiązującymi przepisami dotyczącymi zabudowy na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią);
5. Zmiany w zasadach wydawania decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego oraz decyzji o warunkach zabudowy dla budynków zniszczonych w wyniku katastrof naturalnych, w tym w wyniku powodzi, odbudowywanych na innych działkach, w tym skrócenie terminu ich wydawania do 45 dni;
6. Liberalizacja warunków skorzystania z uproszczonej procedury lokalizowania budynków mieszkalnych (specjalny tryb decyzji o warunkach zabudowy dla odbudowy niektórych budynków mieszkalnych jednorodzinnych) i dalsze ułatwienie oraz uproszczenie odbudowy obiektów zniszczonych lub uszkodzonych w wyniku działania żywiołu;
7. Zaproponowanie premii powodziowej, jako nowego instrumentu wsparcia remontów budynków wielorodzinnych uszkodzonych w wyniku powodzi, która uzupełniłaby rozwiązania dostępne w programie TERMO.

Klimat i ochrona środowiska

Zmiany w tym obszarze są podyktowane koniecznością odbudowy zniszczonych urządzeń wodnych o innych parametrach, w tym również w innym miejscu, w celu reakcji na zagrożenia dla ludności (głównie z powodu powodzi). W tym zakresie chodzi o rezygnację z uzyskiwania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach i to w ograniczonym okresie czasu (tj. do 31 grudnia 2026 r.), a także tylko wobec przedsięwzięć mogących oddziaływać na środowisko i które polegają na wykonaniu urządzeń wodnych w miejscach sprzed powodzi. Derogacja ta nie będzie całkowicie zwalniać z procedur związanych z oceną oddziaływania na obszary Natura 2000.

W tym obszarze przewidziano także wydłużenie terminu wypłaty zasiłku na pokrycie kosztów zużycia energii elektrycznej lub paliwa, niezbędnych do osuszania pomieszczeń (na rok 2025).

Gospodarka wodna

Celem w tym obszarze jest wprowadzenie rozwiązań znacznie przyspieszających procedury administracyjne. Zostaną opracowane przepisy służące zapobieganiu powodzi i ochronie przed nią (zgodnie z wymaganiami prawa unijnego i podstawowymi zasadami prawa krajowego z zakresu ochrony środowiska).

Podsumowanie i opinia

Zmiany w ustawie o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi wydają się iść w dobrym kierunku:

• przedłużenie okresu działania instrumentów wsparcia;
• upraszczanie warunków i zasad działania instrumentów wsparcia;
• wprowadzenie nowych świadczeń (np. premia powodziowa, świadczenie lokalowe);
• uproszczenie, często czasowe, procedur administracyjnych, które mają służyć jak najszybszej odbudowie obszarów zniszczonych wskutek powodzi z września 2024 r., w tym odbudowy na jej terenie urządzeń wodnych, chroniących przed powodzią;
• wprowadzenie możliwości dobrowolnej sprzedaży (zniszczonych wskutek powodzi nieruchomości), odkupu (nieruchomości znacznie zagrożonych powodzią) czy zamiany zniszczonych przez powódź komunalnych lokali mieszkalnych;
• próba stworzenia systemu (sprawowanej przez Wody Polskie) kontroli rozwoju zabudowy na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią.

Niemniej należy zauważyć i podkreślić, iż są to sugerowane zmiany, a często jedynie proponowane kierunki działań legislacyjnych, a końcowy kształt projektu ustawy, w tym zakres zmian, nie jest znany, a zatem nie wiemy, które z powyższych propozycji będą dalej procedowane i finalnie wejdą w życie, a które już nie. Ponadto nie wiadomo, jak ustawa się ukształtuje w procesie legislacyjnym, to znaczy, jakie jeszcze zmiany zostaną do niej wprowadzone.

Piotr Tarkowski – absolwent prawa oraz administracji na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Były członek Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Krakowie oraz były radca prawny Urzędu Gminy Zabierzów. Po ukończeniu aplikacji radcowskiej, przy OIRP w Krakowie, od końca 2014 r. prowadzi swoją Kancelarię. Jest autorem licznym publikacji oraz trenerem w ramach szkoleń z zakresu prawa administracyjnego. Specjalizuje się m. in. w Prawie wodnym, w przedmiocie, którego doradza swoim klientom z całej Polski oraz prowadzi ich postępowania administracyjne i sądowoadministracyjne.
Strony autora poświęcone Prawu wodnemu: https://kancelariatarkowski.pl/oferta-wodne.php, https://prawowodne.com/.

zdj. główne: Fototeo Piotr Bieniecki