Rola biegłego w postępowaniu z art. 234 Prawa wodnego – część 1

W niniejszym tekście chciałbym skupić się na pierwszym aspekcie roli opinii biegłego w postępowaniu prowadzonym na mocy art. 234 ust. 3 Prawa wodnego, a mianowicie na tym, czy opinia ta jest zawsze konieczna w prowadzonym postępowaniu, czy też można zakończyć je bez sięgania (przez organ administracji prowadzący sprawę) po ten dowód.

Czy opinia biegłego w tego typu sprawach jest regułą?

Jeżeli ktoś przeczyta uzasadnienia większości orzeczeń sądów administracyjnych, które orzekają w sprawach z zakresu art. 234 ust. 3 Prawa wodnego, to stwierdzi, iż w tego typu sprawach biegły z zakresu hydrologii był, co do zasady, powoływany. Wynika to z faktu, iż sprawy te są w większości bardzo skomplikowane, wymagające wiadomości specjalnych (z zakresu hydrologii), a prowadzący je pracownicy organów administracji, choćby o ile mają wiedzę w tym zakresie, to często niewystarczającą.

Zatem, jak wskazał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach (w wyroku z dnia 7 lipca 2016 r. sygn. II SA/Gl 336/16): regułą jest, iż w sprawach o przywrócenie stosunków wodnych na gruncie powinien być przeprowadzony dowód z opinii biegłego, między innymi na okoliczność, czy na działce sąsiedniej powstała szkoda oraz czy istnieje związek przyczynowy pomiędzy zmianą stanu wód na gruncie, a szkodą.

Pogląd ten znajduje także oparcie w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie (wyrok z dnia 3 lutego 2015 r. sygn. II OSK 1621/13): Postępowanie wyjaśniające w sprawie dotyczącej uregulowania stosunków wodnych na gruncie, w tym ewentualnego nałożenia w trybie administracyjnym obowiązków na podstawie art. 29 ust. 3 p.w., z racji na jego specyfikę i skomplikowanie wymaga sięgnięcia do wiedzy specjalistycznej.

Nie może ograniczać się wyłącznie do stwierdzenia wykonania określonych prac na gruncie. Organ musi ustalić oraz wykazać istnienie związku przyczynowo – skutkowego między dokonaną zmianą na działce a wynikłą z powodu tej zmiany szkodą na gruncie sąsiednim. Wymaga to co do zasady odpowiedniej wiedzy z zakresu hydrologii, gospodarki wodnej, postępowań wodnoprawnych i melioracji wodnych oraz ewentualnie przeprowadzenia odpowiednich badań, analiz i obliczeń. Celowe jest zatem w tej kategorii spraw dopuszczenie dowodu z opinii biegłego.

Jako orzeczenia potwierdzające tę regułę można wskazać:

1. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach z dnia 18 czerwca 2014 r. sygn. II SA/Ke 373/14;
2. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 4 lipca 2013 r. sygn. II SA/Łd 336/13 (Dla przypisania odpowiedzialności za szkodliwą zmianę stosunków wodnych niezbędne jest ustalenie związku przyczynowego między działaniem a szkodą. W celu wyjaśnienia, czy wykonane na nieruchomości prace doprowadziły do zmiany stanu wód na gruncie zasadne jest dopuszczenie przez organ administracji dowodu z opinii biegłego. Bez wiadomości specjalnych nie sposób bowiem ocenić, czy nastąpiła zmiana stosunków wodnych);
3. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 3 lipca 2013 r. sygn. II SA/Go 338/13 (Ocena zmiany stosunków wodnych na gruncie wymaga wiadomości specjalnych i odpowiedniej wiedzy z zakresu choćby hydrologii, gospodarki wodnej, melioracji wodnych i postępowań wodnoprawnych oraz ewentualnie przeprowadzenia odpowiednich analiz, badań, pomiarów lub obliczeń);
4. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 21 czerwca 2013 r. sygn. II SA/Łd 263/13 (Gdy istnieje różnica stanowisk skarżącego i sprawcy zarzucanego zakłócenia stosunków wodnych, opinia biegłego może być jedynym dowodem przesądzającym o istnieniu związku przyczynowego między określonym działaniem a stanem wód na gruntach sąsiednich oraz wskazującym – w razie przesądzenia tego związku – rodzaj koniecznych do wykonania urządzeń zapobiegających szkodom).

Wyjątki od reguły

Zatem regułą w tego typu sprawach jest powoływanie biegłego i sięganie do dowodu z jego opinii. Są jednak od tej reguły wyjątki:

1. Jeżeli stan sprawy jest nieskomplikowany, a ona sama oczywista, to znaczy, iż na podstawie dowodu z oględzin objętych postępowaniem nieruchomości (ewentualnie na podstawie innych dowodów w sprawie, np. zdjęć, zeznań świadków, map) można jasno stwierdzić, czy doszło, czy też nie doszło do zmiany stanu wody ze szkodą dla gruntów sąsiednich, a o ile doszło do szkodliwej zmiany – jak można przywrócić stan poprzedni lub jakie zapobiegające szkodom urządzenia można wykonać (zob. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 9 września 2016 r. sygn. II SA/Kr 581/16 Wiadomości specjalne są konieczne w tych sprawach, w których pojawia się zagadnienie mające znaczenie dla rozstrzygnięcia, a którego zakres przekracza zakres wiadomości i doświadczenia życiowego osób mających wykształcenie ogólne.[…] Żądaniem przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego, w świetle art. 84 k.p.a., organ jest związany jedynie wówczas, o ile ustalenie stanu faktycznego wymaga wiadomości specjalnych. Dotyczyć więc ono powinno okoliczności, których ustalenie przy pomocy wskazówek wiedzy, doświadczenia życiowego oraz zasad logicznego rozumowania dostępnych organom administracji jest niemożliwe).
2. Gdy pracownicy organu prowadzącego sprawę dysponują wiedzą fachową – czyli posiadają te wiadomości specjalne, jakich mogliby poszukiwać w opinii biegłego (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 3 sierpnia 2016 r. sygn. II SA/Łd 283/16, Ocena zmiany stosunków wodnych wymaga wiadomości specjalnych i odpowiedniej wiedzy z zakresu hydrologii, gospodarki wodnej, melioracji wodnych i postępowań wodnoprawnych oraz ewentualnie przeprowadzenia odpowiednich analiz, badań, pomiarów lub obliczeń. Oględziny nieruchomości przez osoby nieposiadające fachowej wiedzy w odnośnym zakresie nie zawsze mogą być wystarczające dla obiektywnej oceny okoliczności danej sprawy, tj. czy doszło do zmiany stanu wody na gruncie ze szkodą dla gruntów sąsiednich).

Piotr Tarkowski – absolwent prawa oraz administracji na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Były członek Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Krakowie oraz były radca prawny Urzędu Gminy Zabierzów. Po ukończeniu aplikacji radcowskiej, przy OIRP w Krakowie, od końca 2014 r. prowadzi swoją Kancelarię. Jest autorem licznym publikacji oraz trenerem w ramach szkoleń z zakresu prawa administracyjnego. Specjalizuje się m. in. w Prawie wodnym, w przedmiocie, którego doradza swoim klientom z całej Polski oraz prowadzi ich postępowania administracyjne i sądowoadministracyjne.
Strony autora poświęcone Prawu wodnemu: https://kancelariatarkowski.pl/oferta-wodne.php, https://prawowodne.com/.