Fotowoltaika i magazyny energii – nowy standard w energetyce rynków wschodzących
W ciągu ostatnich pięciu lat połączenie instalacji fotowoltaicznych (PV) z systemami magazynowania energii (BESS) przeszło drogę od projektów pilotażowych do podstawowego filaru strategii transformacji energetycznej w krajach rozwijających się. Spadek cen baterii – o 93% od 2010 roku, do poziomu 192 USD/kWh dla systemów wielkoskalowych w 2024 roku – sprawił, iż całodobowa energia słoneczna przestała być niszowym rozwiązaniem.
Czynniki napędzające rozwój PV+BESS
Na rynku obserwuje się dwa główne trendy: presję cenową i skalę. Globalne ceny modułów PV osiągnęły rekordowo niskie poziomy w 2024 roku, m.in. dzięki nadprodukcji w Chinach – ceny spotowe spadły do ok. 0,09 USD/WattDC w grudniu. Równolegle tanieją baterie, a dalsze obniżki są prognozowane wraz ze wzrostem produkcji i rozwojem tańszych technologii chemicznych, np. LFP czy sodowo-jonowych. Te zmiany obniżają koszt energii (LCOE), czyniąc hybrydowe rozwiązania konkurencyjnymi także w regionach o słabszych sieciach.
Rozwój przemysłu i powstawanie gigafabryk sprzyjają dalszemu spadkowi cen. Cyfryzacja, w tym optymalizacja pracy magazynów z wykorzystaniem sztucznej inteligencji, prognozowanie ładowania oraz predykcyjne utrzymanie ruchu, zwiększają efektywność i atrakcyjność inwestycyjną projektów PV+BESS.
Wpływ na sieci i nowe modele wykorzystania
Po stronie popytu magazyny energii nie tylko zwiększają niezawodność dostaw, ale także pozwalają na przesuwanie nadwyżek produkcji PV na godziny szczytowe oraz stabilizację sieci. Coraz częściej centra danych wdrażają systemy UPS/BESS zintegrowane z siecią, które zastępują lub wspierają generatory diesla i umożliwiają świadczenie usług systemowych.
W Afryce i innych regionach rozwijających się start-upy prowadzą stacje wymiany baterii dla e-motocykli, zasilane energią słoneczną – przykładowo w Rwandzie i Kenii stacje o mocy ok. 37 kW obsługują ponad 17 000 jednośladów i 18 000 wymian dziennie. Takie rozwiązania odciążają miejskie sieci i pozwalają na wykorzystanie nadwyżek PV do ładowania baterii poza siecią.
Przykłady dużych projektów hybrydowych
Rynki wschodzące traktują dziś hybrydowe elektrownie jako infrastrukturę podstawową. W Rwandzie projekt Bugesera o wartości 187 mln USD (60 MW PV + 60 MWh BESS) ma zasilać nowy port lotniczy i zapewnić wieczorne moce dla krajowej sieci. W Egipcie Międzynarodowa Korporacja Finansowa finansuje 300 MWh baterii dla elektrowni słonecznej Kom Ombo (500 MW).
W przeciwieństwie do typowych rozwiązań (0,5-1 MW BESS na 5 MW PV), te projekty traktują magazyny jako integralny element dużych instalacji OZE, umożliwiając dodanie dyspozycyjnych mocy do sieci.
Wyzwania dla dalszego rozwoju technologii PV+BESS
- Potrzeba zarządzania cyklem życia baterii – brak ram prawnych i finansowania recyklingu może prowadzić do problemów środowiskowych.
- Dostęp do taniego kapitału – wsparcie koncesjonowanymi funduszami pozostaje najważniejsze do czasu, aż lokalne banki zaakceptują modele biznesowe oparte na magazynowaniu energii.
- Budowanie lokalnych kompetencji i łańcuchów wartości – produkcja komponentów i szkolenie kadr pozwolą ograniczyć ryzyko kursowe i zwiększyć udział wartości dodanej na miejscu.
- Regulacje – jasne zasady dotyczące licencjonowania, taryf i wynagradzania usług systemowych są warunkiem skalowania rynku.
Nowe kierunki rozwoju: cyfryzacja i długoczasowe magazyny
Obecnie niemal każdy megawatogodzinę magazynowania łączy się z cyfrowym systemem do analizy i optymalizacji pracy w czasie rzeczywistym. Takie podejście pozwala na zwiększenie przychodów przez świadczenie różnych usług rynkowych oraz lepsze zarządzanie degradacją baterii w trudnych warunkach klimatycznych.
Dostawcy intensywnie pracują nad komercjalizacją nowych chemii do magazynowania energii o długim czasie pracy oraz nad wykorzystaniem baterii z drugiego życia (EV), aby zwiększyć opłacalność i bezpieczeństwo inwestycji w krajach tropikalnych.
Połączenie PV z magazynami energii nie jest już tylko rozwiązaniem przejściowym – staje się fundamentem odpornej i elastycznej energetyki przyszłości.
