Program LIFE i walka o czyste powietrze na Opolszczyźnie

Choć przez lata to Małopolska i Śląsk uchodziły za liderów w walce ze smogiem, dziś to właśnie Opolskie może pochwalić się jednymi z najbardziej zauważalnych efektów programu LIFE. Podczas seminarium w Urzędzie Marszałkowskim dyskutowano o tym, co już udało się osiągnąć, i co jeszcze trzeba zrobić, by oddychać naprawdę pełną piersią.

W Opolu rozmawiano o powietrzu — temacie, który jeszcze dekadę temu wzbudzał emocje tylko zimą, gdy dym z kominów gęstniał nad osiedlami. Dziś – jak przekonywali uczestnicy seminarium – dyskusja o jakości powietrza to już nie sezonowy obowiązek, ale trwały element polityki samorządowej i codzienności mieszkańców.

Spotkanie, zorganizowane w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Opolskiego, było zarówno podsumowaniem unijnego programu LIFE, jak i zapowiedzią nowych regulacji, które szykuje Ministerstwo Klimatu i Środowiska.

Członek zarządu województwa Antoni Konopka podkreślał, iż zainteresowanie tematem wśród samorządów pokazuje, jak poważnie traktowana jest dziś kwestia czystego powietrza. – Chcemy wiedzieć, jakie działania są realizowane i jakie będą w przyszłości. To nie tylko sprawa ekologii, ale też zdrowia mieszkańców i nowoczesności regionu – mówił, zapowiadając przygotowanie nowego Programu Ochrony Powietrza.

Z raportu Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska wynika, iż powietrze w regionie ulega systematycznej poprawie. Jeszcze w 2019 roku przekraczano normy pyłu PM10 i PM2,5, a także benzo(a)pirenu. Dziś – jak poinformowała Barbara Barańska z opolskiego oddziału GIOŚ – nie notuje się już przekroczeń dla pyłów zawieszonych.

To znaczący postęp, zwłaszcza jeżeli porównać Opolszczyznę z innymi regionami. Na przykład w Małopolsce i na Śląsku wciąż zdarzają się przekroczenia dopuszczalnych norm, mimo iż tamtejsze programy antysmogowe wystartowały znacznie wcześniej. Opolski LIFE okazał się jednym z najbardziej efektywnych w kraju – mniejszy region, ale bardziej konsekwentna realizacja.

Podobne inicjatywy w województwach mazowieckim czy dolnośląskim często rozbijają się o skalę – duże miasta, większe zróżnicowanie źródeł emisji i trudność w egzekwowaniu zmian. W Opolskiem – jak zauważyli uczestnicy seminarium – działa efekt bliskości i współpracy. Tu samorządy, uczelnie i instytucje środowiskowe potrafią mówić jednym głosem.

O praktycznej stronie walki o czyste powietrze mówił Sebastian Słoniński z Wydziału Ochrony Środowiska Urzędu Miasta Opola. – Udało się zlikwidować około trzech tysięcy kopciuchów dzięki programom takim jak „Kawka” czy „Czyste Powietrze dla Opola”. Powietrze w mieście naprawdę się poprawiło, ale wciąż mamy blisko sześć tysięcy starych pieców do wymiany – przyznał.

Jak dodał, rośnie świadomość mieszkańców – coraz częściej pytają nie tylko o dopłaty, ale i o efektywność nowych rozwiązań. Widać, iż czyste powietrze stało się modą, ale w najlepszym tego słowa znaczeniu.

Przedstawiciele Ministerstwa Klimatu i Środowiska zaprezentowali także projekt dyrektywy, która zaostrza dopuszczalne normy zanieczyszczeń. Od 2030 roku obowiązywać będą nowe progi alarmowe, a dla samorządów oznacza to konieczność kolejnej fali inwestycji. Ministerstwo planuje szerokie konsultacje społeczne – by mieszkańcy nie tylko dostosowali się do zmian, ale też współuczestniczyli w ich planowaniu.

Program LIFE w województwie opolskim stał się wzorem dla innych regionów. To nie był projekt na pokaz, ale przykład skutecznej edukacji, współpracy i inwestycji w realną poprawę jakości życia.
Podczas gdy w innych województwach przez cały czas toczą się spory o tempo wymiany pieców czy zakres dotacji, w Opolu i okolicach nikt już nie pyta, czy warto, tylko jak szybciej i lepiej to zrobić.

Czyste powietrze nie ma kolorów politycznych. Ale ma smak – i jak przyznał jeden z uczestników seminarium, wreszcie można go poczuć, kiedy wychodzi się z domu zimą.

🟩 Program LIFE w liczbach – jak wypada Opolskie na tle innych regionów?

Województwo Główne działania programu LIFE Efekty i postęp Ciekawostki

Opolskie	Modernizacja źródeł ciepła, kampanie edukacyjne, wsparcie gmin	Brak przekroczeń PM10 i PM2,5 od 2023 r.; 3 tys. kopciuchów zlikwidowanych	Jeden z najmniejszych regionów, a efektywność wdrożeń – w czołówce kraju
Małopolskie	„LIFE Małopolska dla Czystego Powietrza” – sieć ekodoradców w każdej gminie	Widoczna poprawa, ale przez cały czas przekroczenia benzo(a)pirenu	Najstarszy i największy program LIFE w Polsce
Śląskie	„LIFE-IP EKOMAŁOPOLSKA” oraz regionalne programy antysmogowe	Poprawa powolna z powodu dużej urbanizacji i przemysłu	Największe zanieczyszczenia pyłowe w kraju
Dolnośląskie	Projekty LIFE dotyczące termomodernizacji i OZE	Poprawa w dużych miastach, ale słabsze wyniki na terenach wiejskich	Wrocław realizuje własną strategię „Zero Smog 2030”

Fot. UMWO