NEEST – koncepcja zeroemisyjnych miast w praktyce
Projekt NEEST (NetZero Emission and Environmentally Sustainable Territories) to ogólnopolska inicjatywa, której celem jest wypracowanie realnych scenariuszy przemian miejskich w kierunku neutralności klimatycznej. W przedsięwzięciu uczestniczyły Kraków, Warszawa, Wrocław, Łódź i Rzeszów, a Narodowe Centrum Badań i Rozwoju (NCBR) pełniło rolę partnera technologicznego.
NEEST wyróżnia się kompleksowym podejściem – obejmuje nie tylko technologie i modernizację budynków, ale również strukturę urbanistyczną, przestrzenie wspólne, zieleń, systemy retencji wody, dostępność komunikacyjną oraz potrzeby społeczne.
To, co wyróżnia nasz projekt, to kompleksowe podejście. Nie koncentrujemy się wyłącznie na technologiach czy modernizacji budynków – patrzymy szerzej. Pracujemy równolegle nad strukturą urbanistyczną i przestrzenią wspólną, zielenią, systemami retencji wody, dostępnością komunikacyjną, a co najważniejsze – nad potrzebami społecznymi. Naszym celem było stworzenie gotowej bazy rozwiązań, z której miasta i wspólnoty mieszkaniowe mogą czerpać przy planowaniu własnych inwestycji i strategii rozwoju – mówi Norbert Smolarek, koordynator projektu z ramienia NCBR.
Modelowe rozwiązania z pięciu polskich miast
W ramach NEEST analizowano pięć zróżnicowanych obszarów miejskich, aby opracować uniwersalne rozwiązania możliwe do powielenia w innych lokalizacjach. Każde z miast przygotowało własny model transformacji:
- Kraków: Modernizacja bloku z lat 70., obejmująca nowe balkony, szyby windowe oraz prefabrykowaną nadbudowę mieszkaniową.
- Warszawa: Szkoła tysiąclatka zyskała nowe przestrzenie edukacyjne i sportowe, a infrastruktura została udostępniona lokalnej społeczności.
- Wrocław: Modernizacja kamienicy z poprawą dostępności dla seniorów, efektywnością energetyczną i rozbudową zielonej infrastruktury.
- Łódź: Przebudowa budynku usługowego z myślą o mieście 15-minutowym, ogrodem sensorycznym i systemem retencji wody.
- Rzeszów: Prefabrykowany budynek społeczny, mogący pełnić funkcję lokalnego centrum aktywności.
Technologie i narzędzia gotowe do wdrożenia
Eksperci NCBR wraz z firmą Euros Energy opracowali tzw. koszyki technologiczne – zestawy rozwiązań dopasowanych do różnych typów budynków i układów urbanistycznych. Pozwalają one na praktyczną replikację sprawdzonych metod w innych miastach, wspierając efektywną transformację energetyczną.
Warianty technologiczne obejmują zarówno systemy bezemisyjne i niezależne energetycznie, jak i wykorzystanie niskotemperaturowych sieci ciepłowniczych 5. generacji. Dodatkowo, przy użyciu Symulatora Systemu Energetycznego Miasta (SSEM) opracowanego przez Narodowe Centrum Badań Jądrowych, przeprowadzono analizy i modelowanie zmian w skali całych miast.
Dzięki współpracy z firmą Euros Energy opracowaliśmy koszyki technologiczne, które pozwoliły ocenić opłacalność różnych wariantów – od pełnej niezależności energetycznej po współpracę systemów z istniejącą siecią ciepłowniczą. kooperacja z Narodowym Centrum Badań Jądrowych oraz realizacja Symulatora Systemu Energetycznego Miasta (SSEM) umożliwiły następnie określenie optymalnej kolejności wdrażania poszczególnych technologii w drodze do osiągnięcia neutralności klimatycznej przez miasto. Uzyskane wyniki pozwolą m.in. lepiej dostosować planowane przez NCBR nowe konkursy, skierowane do instytucji sektora finansów publicznych – podkreśla dr inż. Mariusz Skwarczyński, jeden z ekspertów technologicznych reprezentujących NCBR.
Aspekt społeczny i partycypacja mieszkańców
Ważnym elementem NEEST były warsztaty i konsultacje z mieszkańcami oraz lokalnymi organizacjami. Dzięki temu projekt odpowiada na rzeczywiste potrzeby społeczności i zwiększa szanse na skuteczne wdrożenie rozwiązań.
Projekt NEEST to nie tylko transformacja energetyczna. To kompleksowe podejście do miast – od technologii, przez organizację po komfort życia mieszkańców. Chcemy, by miasta planując swoje strategie myślały przede wszystkim o ludziach i zmieniającym się klimacie. Pokazujemy, iż zmiana jest możliwa – i iż zaczyna się od decyzji, które podejmujemy dziś – podsumowuje Andrzej Leszczyński, kierownik projektu z ramienia NCBR.
Toolkit NEEST – poradnik dla samorządów
Efektem projektu jest publikacja „Toolkit NEEST: Od wizji do działania”, przygotowana we współpracy z duńską pracownią Juul Frost Architects. Zawiera ona praktyczne rekomendacje i narzędzia z zakresu zieleni, transportu, społeczeństwa i projektowania holistycznego, wspierające samorządy w planowaniu transformacji miejskich.
Projekt NEEST finansowany jest za pośrednictwem NetZeroCities z programu ramowego Unii Europejskiej Horyzont 2020.
Źródło: Narodowe Centrum Badań i Rozwoju
