Wiele niepokoju w środowiskach imigracyjnych wzbudza regularnie powracająca kwestia „birth right citizenship”, czyli konstytucyjnie zagwarantowanego prawa do obywatelstwa osób urodzonych w USA. Od roku 1898, czyli od sprawy „United States v. Wong Kim Ark” wydawałoby się, iż Sąd Najwyższy przesądził w sposób nieodwołalny kwestię obywatelstwa, potwierdzając sądowym autorytetem sens czternastej poprawki do Konstytucji. Poprawka, czyli dokument uzupełniający oryginalny tekst, została uchwalona w 1866 roku i stała się oficjalną częścią ustawy podstawowej po ratyfikacji trzech czwartych stanów już po dwóch latach, 9 lipca 1868 roku. Pierwsze zdanie pierwszego paragrafu poprawki deklaruje: „Wszystkie osoby urodzone lub naturalizowane w Stanach Zjednoczonych i poddane amerykańskiemu prawu są obywatelami Stanów Zjednoczonych i stanów, w których zamieszkują”.
Opierając się dosłownej interpretacji czternastej poprawki, Sąd Najwyższy ustanowił konstytucyjnie chroniony zakres obowiązywania pochodzącej jeszcze z rzymskiej spuścizny prawnej zasady „ius soli”,czyli „prawa ziemi”. Według tej zasady o przynależności do państwa decyduje fakt urodzenia na terenie objętym władzą tegoż państwa. Jeden z nielicznych wyjątków od tej zasady dotyczy dzieci dyplomatów chronionych immunitetem dyplomatycznym. Dzieci dyplomatów korzystają z tej samej ochrony gwarantowanej immunitetem rodziców i nie podlegają władzy państwowej USA, a co za tym idzie nie mogą stać się obywatelami w momencie urodzenia. Dzieci dyplomatów stają się zwykle obywatelami krajów, których obywatelstwo posiadają rodzice. W tym przypadku mamy do czynienia z drugą rzymską zasadą nabywania obywatelstwa znaną jako „ius sanguinis”, czyli „prawo krwi”. W myśl tej zasady obywatelstwo można odziedziczyć wyłącznie po rodzicach.
W większości państw na świecie w praktyce obowiązuje mieszanka tych dwóch zasad. Polska, podobnie z resztą jak chociażby Szwajcaria, wymaga, by przynajmniej jeden z rodziców miał polskie obywatelstwo lub by rodzice dziecka byli bezpaństwowcami, czyli nie posiadali innego obywatelstwa. Fakt urodzenia na terytorium Rzeczpospolitej nie daje automatycznie prawa do obywatelstwa. Obcokrajowcy będący rodzicami urodzonego w Polsce dziecka muszą ubiegać się dla swojej pociechy o prawo pobytu.
W USA obywatelstwo można nabyć przez fakt urodzenia lub za pośrednictwem rodziców. Dzieci urodzone za granicą mogą uzyskać dowód nabytego obywatelstwa, składając podanie do Urzędu Imigracyjnego na druku N-600. Do podania należy dołączyć dowód obywatelstwa przynajmniej jednego z rodziców. W przypadku, kiedy jedynie ojciec był obywatelem, obywatelstwo jest nabywane tylko o ile dziecko pochodziło z legalnego związku lub później zostało legalnie uznane. Prawo umożliwia też uzyskanie obywatelstwa dla adoptowanych dzieci obywateli, dzieci matek zastępczych lub dzieci amerykańskich małżonków matek zastępczych. W Polsce każdemu cudzoziemcowi obywatelstwo może nadać prezydent. W USA prezydent (przynajmniej na razie) nie ma takiego prawa.
Tomasz Maj Esq.
info@btmaj.com
718-349-3434
973-575-6311
