Nowe prognozy dotyczące cyrkulacji oceanicznej AMOC
Zespół badawczy z Instytutu Badań nad Wpływem Klimatu w Poczdamie (PIK) opublikował analizę, według której Atlantycka cyrkulacja termohalinowa (AMOC), obejmująca m.in. Prąd Zatokowy, może całkowicie się zatrzymać po 2100 roku w przypadku utrzymania wysokich emisji gazów cieplarnianych. AMOC odpowiada za transport ciepła z tropików na północ Atlantyku, co wpływa na łagodny klimat Europy oraz globalne wzorce pogodowe.
Mechanizm i konsekwencje potencjalnego wyłączenia AMOC
Badania wskazują, iż kluczowym czynnikiem prowadzącym do wyłączenia AMOC jest załamanie głębokiej konwekcji zimowej w północnym Atlantyku, zwłaszcza w rejonach Labradoru, Morza Irmingera i Morza Nordyckiego. Globalne ocieplenie powoduje, iż atmosfera nie jest wystarczająco chłodna, aby dochodziło do intensywnej wymiany ciepła między oceanem a powietrzem zimą. W rezultacie wierzchnia warstwa wody pozostaje cieplejsza i mniej gęsta, co hamuje jej mieszanie się z głębszymi warstwami i osłabia cały system AMOC.
W północnych regionach Atlantyku obserwuje się ochłodzenie i spadek zasolenia powierzchni wody, co dodatkowo utrudnia jej opadanie i wzmacnia negatywne sprzężenie zwrotne. Po przekroczeniu punktu krytycznego proces ten staje się samonapędzający.
Wyniki symulacji klimatycznych
Zespół przeanalizował symulacje CMIP6, wykorzystywane w ostatnim raporcie IPCC. Modele z rozszerzonym horyzontem czasowym do lat 2300–2500 wykazały, iż w dziewięciu scenariuszach wysokich emisji AMOC przechodzi do stanu słabego, płytkiego obiegu, a głęboka cyrkulacja ustaje. Podobne efekty pojawiły się także w niektórych scenariuszach pośrednich i niskoemisyjnych, zawsze po załamaniu konwekcji zimowej w północnym Atlantyku w połowie XXI wieku.
„Większość projekcji klimatycznych kończy się na 2100 roku. Jednak niektóre z modeli IPCC zostały uruchomione na kilka stuleci naprzód i pokazują bardzo niepokojące wyniki. Głębokie przewracanie się w północnym Atlantyku zwalnia drastycznie do 2100 roku, a następnie całkowicie się zatrzymuje we wszystkich scenariuszach wysokich emisji, a choćby w niektórych pośrednich i niskoemisyjnych. To pokazuje, iż ryzyko wyłączenia jest poważniejsze, niż się powszechnie uważa.”
– Sybren Drijfhout, Królewski Niderlandzki Instytut Meteorologiczny
„W symulacjach punkt krytyczny w kluczowych morzach północnego Atlantyku występuje zwykle w ciągu najbliższych kilku dekad, co jest bardzo niepokojące.”
– Stefan Rahmstorf, kierownik działu analizy systemów ziemskich w PIK
Znaczenie szybkiej redukcji emisji
Według naukowców, gwałtowne osłabienie lub zatrzymanie AMOC miałoby poważne konsekwencje dla klimatu Europy i świata, w tym ekstremalne zimy, letnie susze oraz przesunięcia stref opadów tropikalnych. Modele sugerują, iż wyłączenie AMOC następuje 50–100 lat po przekroczeniu punktu krytycznego. Dodatkowo, standardowe modele nie uwzględniają zwiększonego dopływu słodkiej wody z topniejącego lodu Grenlandii, co może jeszcze przyspieszyć ten proces.
„Dlatego najważniejsze jest szybkie ograniczenie emisji. Znacząco zmniejszyłoby to ryzyko wyłączenia AMOC, choć całkowite jego wyeliminowanie nie jest już możliwe.”
– Stefan Rahmstorf, PIK
Źródło: ScienceDaily
